Müqavilə hazırlayarkən nəzərə alınacaq 7 VACİB MƏQAM

Satışı davam edən “A-dan Z-yə: Kargüzarlıq” (III nəşr) kitabının “Təşkilati-idarəetmə sənədləri (müqavilə, akt, təlimat): hazırlanması və təsdiqinə tələblər” bölməsindən seçmə

 Unutmayın:

1. Müqaviləni tərtib edərkən mütləq Mülki Məcəlləni və müqavilənin forması üçün tələblər nəzərdə tutan normativ-hüquqi aktları nəzərdən keçirin və yaxşı olar ki, bütün müqavilələri hüquqşünaslar tərtib etsin;
2. Sahibkarlıq subyektləri arasındakı müqavilə mütləq yazılı formada bağlanmalıdır. Bəzi müqavilələr üçün isə notarial təsdiq də vacibdir. Qanunvericilkdə notarial qaydada təsdiqi nəzərdə tutulan müqavilələr üzrə bu hərəkət aparılmazsa, o, bağlanmış sayılmır;
3. Sadə müqavilələr tərtib etmək üçün müqavilə şablonlarından istifadə edə bilərsniz;
4. Müqavilənin mütləq əməl edilməli (dəyişməz) strukturu yoxdur, sadəcə, çox tez-tez istifadə olunan standart var. Siz müqaviləyə lazımi bölmələri əlavə etməkdə azadsınız.

Mülki Məcəllə, maddə 390. Müqavilə azadlığı

 390.1. Fiziki və hüquqi şəxslər azad surətdə müqavilələr bağlaya və bu müqavilələrin məzmununu müəyyənləşdirə bilərlər. Onlar bu Məcəllədə nəzərdə tutulmayan, lakin ona zidd olmayan müqavilələr də bağlaya bilərlər.

390.2. Müqavilə onun bağlandığı vaxt qüvvədə olan qanunla və digər hüquqi aktlar ilə müəyyənləşdirilmiş, tərəflər üçün məcburi qaydalara (imperativ normalara) uyğun gəlməlidir. Əgər müqavilə bağlandıqdan sonra onu bağlayarkən qüvvədə olmuş qaydalardan fərqlənən, tərəflər üçün məcburi başqa qaydalar müəyyənləşdirən qanun qəbul edilmişsə, bağlanmış müqavilənin şərtləri qüvvəsini saxlayır, amma qanunda onun qüvvəsinin əvvəllər bağlanmış müqavilələrdən əmələ gələn münasibətlərə şamil olunmasının müəyyənləşdirildiyi hallar istisna təşkil edir.

390.3. Müqavilə bağlamaq vəzifəsinin bu Məcəllədə və ya könüllü götürülmüş öhdəlikdə nəzərdə tutulduğu hallar istisna olmaqla, müqavilə bağlamağa məcburetməyə yol verilmir.

390.4. Tərəflər bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş müxtəlif müqavilələrin ünsürlərini əhatə edən müqavilə (qarışıq müqavilə) bağlaya bilərlər. Tərəflərin razılaşmasından və ya qarışıq müqavilənin mahiyyətindən ayrı hal irəli gəlmirsə, qarışıq müqavilə üzrə tərəflərin münasibətlərinə qarışıq müqavilədə ünsürləri olan müqavilələrə dair qaydalar müvafiq hissələrdə tətbiq edilir.

390.5. Müqavilə şərtləri tərəflərin istəyi ilə müəyyənləşdirilir, amma müvafiq şərtin məzmununun bu Məcəllədə göstərildiyi hallar istisna təşkil edir.

390.6. Müqavilə şərti tərəflərin razılaşması ilə ayrı qaydanın müəyyənləşdirilmədiyi halda tətbiq edilən normada (dispozitiv norma) nəzərdə tutulubsa, tərəflər razılaşma əsasında bu normanın tətbiqini istisna edə bilər və ya onun nəzərdə tutduğundan fərqli şərt müəyyənləşdirə bilərlər. Bu cür razılaşma olmadıqda müqavilə şərti dispozitiv norma ilə müəyyənləşdirilir.

390.7. Əgər müqavilə şərti onun iştirakçıları tərəfindən və ya dispozitiv norma ilə müəyyənləşdirilməyibsə, müvafiq şərtlər tərəflərin münasibətlərinə tətbiq edilə bilən işgüzar adətlərlə müəyyənləşdirilir.

5. Yaxşı olar ki, müqavilədə bütün standart rekvizitləri (nömrə, tarix, ad, bağlandığı yer, tərəflərin rekvizitləri və sair) göstərəsiniz. Bu, vergi orqanları ilə mübahisə ehtimalını azaldır;
6. Müqaviləni imzalamamışdan onu bir daha oxuyun və bütün mühüm şərtlərin orda əks olunduğuna, kontragentlə mübahisə yaradacaq məsələnin qalmadığına əmin olun.

Mülki Məcəllə, maddə 404. Müqavilənin təfsiri

 404.1. Müqavilə şərtlərini təfsir edərkən məhkəmə təkcə müqavilədəki söz və ifadələrin hərfi mənasını deyil, həm də tərəflərin iradə ifadəsinin həqiqi mənasını, bütövlükdə müqavilənin hərfi mənasının onun digər şərtləri və mənası ilə müqayisəsini nəzərə alır.

404.2. Bu zaman bütün müvafiq hallar, o cümlədən müqaviləyə qədərki danışıqlar və yazışmalar, tərəflərin qarşılıqlı münasibətlərində yaranmış praktika, işgüzar adətlər, tərəflərin sonrakı hərəkətləri nəzərə alınır.

404.3. Əgər müqavilənin ayrı-ayrı ifadələri müxtəlif cür təfsir edilə bilərsə, müqaviləni bağlamış tərəflərin yaşayış yerində adətən qəbul olunmuş mənaya üstünlük verilir. Tərəflərin yaşayış yerləri müxtəlif olduqda, akseptantın yaşayış yeri həlledici sayılır.

404.4. Müqavilədə bir-birini istisna edən və ya çoxmənalı ifadələr olduqda, müqavilənin məzmununa digərlərindən daha çox uyğun gələn mənaya üstünlük verilməlidir.

404.5. Qarışıq müqavilələr təfsir edilərkən, icranın mahiyyətinə daha yaxın olan və ona uyğun gələn müqavilələr haqqında normalar tətbiq edilir.

7. Müqavilənin şərtlərinin icrasını müşayiətedici əlavələrlə təsdiq edin.

----------------------------------------------------------------------------------

Əmək qanunvericiliyi və şərhlər toplusu - 2020” (II nəşr) və  “A-dan Z-yə Kargüzarlıq” (III nəşr) adlı 2 yeni nəşri SATIŞDA