Altay Cəfərovun təqdimatında: Bonusların hesabatlılığının tənzimlənməsi

Böyük pərakəndə ticarət obyektlərində təşviq məqsədilə müştərilərə bonus ballarının verilməsi kimi kampaniyalar geniş yayılıb. Bu cür əməliyyatların uçot və hesabatlılığı, kassa çeklərində göstərilmə qaydaları barədə suallara sərbəst auditor Altay Cəfərov misallarla aydınlıq gətirir.

Misal: Tutaq ki, “AA” MMC supermarket şəbəkələrinəmalikdir və alıcılara bonus kompaniyasını təqdim edir.Kampaniya zamanı hər 100 manata görə 10 bal bonus verilir və 10 bal 1 manata bərabər tutulur. Yəni müştəri 1000 manatlıq alış-veriş etdikdə 100 bonus balı və ya 10 manat bonus yığır. 1000 manatlıq alver etmiş müştəri növbəti 50 manatlıq alış zamanı bonus kimi yığılmış 10 manatını istifadə edir və kassaya 50 manat yox, 40 manat ödəyir: 50 manatdan 10 manat bonus kimi çıxılır. Buhalda “AA” MMC-də uçot və hesabatlılığı necə aparmalıdır?

- Kampaniya çərçivəsində bonus kimi yığılan ballar və bunun nəticəsində formalaşmış məbləğ virtual səciyyə daşıyır. Yəni bonus məbləğindən ancaq kampaniya çərçivəsində istifadə etmək olar. Yığılmış 10 manatı alıcı alış etmədən istəsə, bu məbləği ona qaytarmayacaqlar.Bu məbləğ yalnız alış zamanı nəzərə alınır. Ona görə də vergi ödəyicilərinin müştərilərə bonus kimi verilən 10 manatın nə mühasibat uçotunda, nə də vergi uçotunda kreditor borcu, alınmış avans məbləği kimi və ya hər hansı bir öhdəlik kimi göstərilməsi tövsiyə edilmir. Bu, sadəcə idarəetmə uçotunda analitik uçot kimi qeyd edilməlidir.

- Vergitutma məqsədləri üçün satışın məbləği 50 manat yox, 40 manat olacaq. 1000 manatlıq göstərici virtualdır, alıcı faktiki olaraq 990 manatlıq mal alıb. ƏDV bəyannaməsində isə real alış göstərici 1000 manat kimi əks etdirilib. Yəni 10 manat dövriyyə kimi əvvəldən bəyannamədə əks etdirilib. Buna görə də sonradan 50 manat əvəzinə 40 manat ödənildikdə bonus kimi verilən10 manat bəyannamədə yenidən qeyd edilməli deyildir.Yəni ƏDV bəyannaməsində dövriyyə 40 manat göstərilməlidir.

- Mənfəət vergisi məqsədləri üçün də əvvəldən satılmış 1000 manatın maya dəyəri silinməlidir.

Həmin əməliyyatların kassa çeklərində necəgöstərilməsinə gəldikdə isə:

- Kassa aparatının çeklərində ilkin olaraq satılmış 1000 manat tam satış kimi, sonda isə yığılan bonusların miqdarı əlavə açıqlama kimi yazılır. Daha sonra çekdə satış məbləği 50 manat, bonus formasında ödəniş isə 10 manat qeyd olunur. Son nəticə kimi ödənilmiş faktikiməbləğ – 40 manat göstərilir. Bu məlumatlar çekdə olmasa, vergi baxımından satışın məbləği 50 manat kimi qəbul ediləcək və MMC-də kassa üzrə 10 manat çatışmazlıq görünəcək.

Fərqanə Allahverdiqızı

Vergiler.az

“A-dan Z-yə Kargüzarlıq” (III nəşr) adlı yeni nəşri SATIŞDA