İşəgötürənlərə əlillərlə bağlı kvota necə müəyyən edilir?

20 sentyabr 2019-cu il tarixdə satışda olacaq "Əmək Münasibətləri: A-dan Z-yə" kitabının 7-ci nəşrindən seçmə

Əlillərin sosial müdafiəsi təkcə dövlət qaşısında yox, eyni zamanda hər bir vətəndaş qarşısında qoyulan bir öhdəlikdir. Bu istiqamətdə dövlət tərəfindən müxtəlif normiv hüquqi aktlar qəbul edilib, çoxlu proqramlar həyata keçirilib. Bununla bağlı “Əlillərin sosial müdafiəsi haqqında” 25 avqust 1992-ci il tarixli, 284 nömrəli qanun da qəbul edilib. Bu qanunda əlillərin sosial müdafiəsi haqında müxtəlif tələblər, öhdəliklər, vəzifələr qoyulub. Bütün bunlarla yanaşı, müxtəlif suallar da yaranır.

• Əlillər işləyə bilər?
• Əlillərin işləməsi üçün hüquqi şəxslərə tələblər qoyulub?
• Bütün hüquqi şəxslər əlilləri işlə təmin etməlidir?

 Suallara cavab vermək üçün 22 noyabr 2005-ci il tarixli, 213 nömrəli "Sosial müdafiəyə xüsusi ehtiyacı olan və işə düzəlməkdə çətinlik çəkən vətəndaşlar üçün kvota tətbiq edilməsi Qaydası"na və "Kvota şamil edilməyən müəssisələrin Siyahısı"nın təsdiq edilməsi haqqında  Nazirlər Kabinetinin qərarına nəzər yetirməliyik.

Əlillər sosial müdafiəyə ehtiyacı olan şəxslərdir və sosial müdafiəyə xüsusi ehtiyacı olan və işə düzəlməkdə çətinlik çəkən vətəndaşların məşğulluğunu təmin etmək üçün kvota tətbiq edilir. Əlilləri işə düzəltmək üçün kvota şamil edilməyən müəssisələr istisna olmaqla, mülkiyyətindən və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq, bütün idarə, müəssisə və təşkilatlar sosial müdafiəyə xüsusi ehtiyacı olan və işə düzəlməkdə çətinlik çəkən vətəndaşların məşğulluğunu kvota daxilində təmin etməlidir. Deməli, istənilən kommersiya qurumuna əlillərin işləməsi üçün kvota təyin olunub.

Müəssisələr üçün kvota müəyyən edilərkən və işəgötürənlə işçi arasında əmək müqaviləsi bağlanarkən qadınların, yaşı 18-dən az olan işçilərin və əlillərin işləməsi üçün müvafiq normativ hüquqi aktlarla qadağan olunan istehsalat sahələrinin siyahıları nəzərə alınır.

Kvotalar aşağıdakı kimi təyin edilir.

• Kvota ərazi əmək bazarındakı vəziyyətdən asılı olaraq müəssisələrdəki işçilərin orta siyahı sayının 5 faizindən çox olmamaq şərtilə aşağıdakı kimi müəyyən edilir:
• işçilərinin sayı 25-dən 50-dək olan müəssisələrdə işçilərin orta illik siyahı sayının 3 faizi (bir iş yerindən az olmamaqla) miqdarında; bu halda həmin iş yerlərindən biri əlillər və ya sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslər üçün nəzərdə tutulur;
• işçilərinin sayı 50-dən 100-dək olan müəssisələrdə işçilərin orta illik siyahı sayının 4 faizi miqdarında (işçilərin orta illik siyahı sayının 2 faizi əlillər və ya sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslər üçün nəzərdə tutulmaqla);
• işçilərinin sayı 100-dən çox olan müəssisələrdə işçilərin orta illik siyahı sayının 5 faizi miqdarında (işçilərin orta illik siyahı sayının 2,5 faizi əlillər və ya sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək şəxslər üçün nəzərdə tutulmaqla).

İndi isə bunları misallar üzərində nəzərdən keçirək...