2019-cu illdə Sadələşdirilmiş vergi ödəyici olmasına QADAĞA qoyulan vergi ödəyiciləri mallara(xidmətlərə) ƏDV tətbiq etməlidir?

Vergi Məcəlləsinin 218.5-ci maddəsinə edilmiş dəyişiklikdən sonra 01 yanvar 2019-cu il tarixdən etibarən aşağıda qeyd edilən vergi öədyiciləri qanunun tələbindən irəli gələrək məcburi qaydada aşağıdakı meyarlara əsasən sadələşdirilmiş formada verginin hesablanması hüququndan məhrum olunacaqlar.

• işçi sayı 10 nəfərdən çox olan istehsal fəaliyyətini həyata keçirən şəxslər;

• topdansatış ticarət fəaliyyəti qaydasında malların təqdim edilməsini həyata keçirən şəxslər;

• vergi ödəyicisi kimi vergi orqanında uçotda olmayan şəxslərə (əhaliyə) göstərilən xidmətlərdən başqa, xidmətlərin göstərilməsini həyata keçirən şəxslər (bu Məcəllənin 218.4.1-ci və 220.10-cu maddələrində nəzərdə tutulan şəxslər tərəfindən xidmətlərin göstərilməsi istisna olmaqla);

• qızıl, ondan hazırlanmış zərgərlik və digər məişət məmulatlarının, habelə almazın (emal olunmuş, çeşidlənmiş, çərçivəyə salınmış və bərkidilmiş və emal olunmamış, çeşidlənməmiş, çərçivəyə salınmamış və bərkidilməmiş almaz) satışını həyata keçirən şəxslər;

• xəz-dəri məmulatlarının satışını həyata keçirən şəxslər;

• bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan və icbari sığorta müqavilələri üzrə xidmət göstərən şəxslər istisna olmaqla, lisenziya tələb olunan fəaliyyət növü ilə məşğul olan şəxslər.

  2018-ci ildə sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi olan bu tip fiziki və hüquqi şəxslər 01.01.2019-ci il tarixindən etibarən müvafiq olaraq gəlir və mənfəət vergisi ödəyicisi olacaqlar. Gəlir vəya mənfəət vergisi ödəyicisi olan vergi ödəyiciləri hər rübdən sonrakı ayın 15-dək cari cari verginin hesablanması haqqında arayışı vergi orqanlarına təqdim etməlidir.  Bundan əlavə, vergi ödəyiciləri növbəti ilin 31 mart tarixinə kimi də müvafiq olaraq gəlir vəya mənfəət bəyannaməsini vergi orqanlarına təqdim etməlidir. Bu məsələdə vergi ödəyiciləri ən çox maraqlandıran məsələ sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi hüququ olmadığı halda satdıqları mal və ya təqdim etdikləri xidmətə görə Əlavə Dəyər Vergisinin (ƏDV) tətbiq olub-olunmamasıdır.  

Bu məsələ ilə bağlı Vergi Məcəlləsinin bir neçə maddəsinə nəzərə yetirək:

Maddə 155. Qeydiyyata dair ərizə verilməsinin tələb edilməsi
155.1. Sahibkarlıq fəaliyyəti göstərən və ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi 200.000 manatdan artıq olan şəxslər, o cümlədən bu Məcəllənin 218.1-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş hüquqdan istifadə etməyən ictimai iaşə fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər (bu Məcəllənin 218.4.1-ci, 218.4.2-ci və 218.4.3-cü maddələrində göstərilənlər istisna olmaqla) bu Məcəllənin 157.3.1-ci maddəsində göstərilən tarixdən 10 gün ərzində ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməyə borcludur.
Bir əqd və ya müqavilə üzrə əməliyyatın ümumi dəyəri 200.000 manatdan artıq olduqda, bu əməliyyat ƏDV tutulan əməliyyat sayılır və həmin əməliyyatı həyata keçirən şəxs bu əməliyyatın aparıldığı günədək ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməyə borcludur.

Maddə 156. Könüllü qeydiyyat
156.1. Qeydiyyatdan keçməli olmayan sahibkarlıq fəaliyyəti göstərən şəxs vergi orqanına ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyat haqqında könüllü ərizə verə bilər.

Məcəllədən göründüyü kimi, sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi hüququndan mərhum olan vergi ödəyicilərinin ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi 200.000 manatdan artıq olarsa, o zaman ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməyə borcludur. Vergi Məcəlləsinin 156-ci maddəsinə əsasən, bu tip vergi ödəyicilərinə 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi 200.000 manatdan az  olarsa  ƏDV məqsədləri üçün qeydiyyata alınması üçün KÖNÜLLÜ müraciət imkanı tanıdılır.

Yekun olaraq, bildiririk ki, mənfəət vəya gəlir vergisi olmaq ƏDV məqsədləri üçün məcburi qeydiyyata anlamına gəlir. Həmin vergi ödəyicilərinin ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi 200.000 manatdan artıq olduğu halda ƏDV qeydiyyatı artıq məcburidir.

Vergi Qanunvericiliyi və Şərhlər Toplusu 2019 kitabı