Təsisçilərin sayını azaltmaq istədikdə nələri etmək lazımdır?

 Təsisçiliklə bağlı çox maraqlı nüanslar

Sual: Salam. Bir neçə il öncə mən başqa 2 nəfərlə birlikdə bir şirkət təsis etməm. Həmin təsisçilər qısa zamanda işlərdən boyun qaçırdılar və kənarlaşdılar.
1. Onları təsisçilikdən çıxarmaq üçün nə etməliyəm? Səhv etmirəmsə, notarial qaydada təsis payının alqı-satqısı olmalı. Bu zaman hansı sənədlərə ehtiyac var.
2. Əgər təsisçilərdən hər hansı biri müəyyən səbəbdən təsis payını satmaq istəməsə və ya həmin təsisçini tapmaq mümkün olamasa, onda məhkəmə yolu ilə həll etməliyəm? Bu zaman hansı prosedur və sənədlərə ehtiyac var?
Kamran Atayev

Cavab: Bildiririk ki, Mülki Məcəllənin müddəalarına əsasən əgər hüquqi şəxs bir neçə təsisçi tərəfindən yaradılırsa, təsisçilər müqavilə bağlayaraq hüquqi şəxsin nizamnaməsini, onun yaradılması üzrə birgə fəaliyyət qaydasını, özlərinin əmlakının ona verilməsi və onun fəaliyyətində iştirak edilməsi şərtlərini müəyyənləşdirirlər.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin ali orqanı onun iştirakçılarının ümumi yığıncağıdır. Bir iştirakçısı olan cəmiyyətdə cəmiyyətin ümumi yığıncağının səlahiyyətləri iştirakçı tərəfindən təkbaşına həyata keçirilir.
Hər bir iştirakçının cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yığıncağında iştirak etmək, cəmiyyətin orqanlarını seçmək (təyin etmək), onlara seçilmək (təyin edilmək) və səsvermədə iştirak etmək, şəxsən iştirak etmək və ya Mülki Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada təyin etdiyi nümayəndə vasitəsilə təmsil olunmaq hüququ vardır. İştirakçıların həmin hüquqlarını məhdudlaşdıran hər hansı razılaşma və ya hərəkət etibarsızdır. Cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yığıncaqda hər bir iştirakçının onun nizamnamə kapitalındakı payına mütənasib səsi vardır.
Eyni zamanda, cəmiyyətin nizamnaməsini və onun nizamnamə kapitalının miqdarını dəyişdirmək məhdud məsuliyyətli cəmiyyət iştirakçılarının ümumi yığıncağının müstəsna səlahiyyətinə aiddir.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçılarının ümumi yığıncağı növbəti və növbədənkənar ola bilər. Cəmiyyətin iştirakçılarının növbədənkənar ümumi yığıncağı nizamnamədə müəyyən edilən hallarda və qaydada çağırılır. Növbədənkənar ümumi yığıncaq icra orqanının öz təşəbbüsü ilə, habelə direktorlar şurasının (müşahidə şurasının), təftiş komissiyasının (müfəttişin) və ya bütün səslərin azı onda birinə malik olan iştirakçıların tələbi ilə çağırılır.
Bir iştirakçıdan ibarət olan cəmiyyətdə ümumi yığıncağın səlahiyyətlərinə aid olan məsələlər barəsində qərarlar həmin iştirakçı tərəfindən təkbaşına qəbul edilir və yazılı surətdə rəsmiləşdirilir.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçısı cəmiyyətin nizamnamə kapitalındakı payını və ya onun bir hissəsini həmin cəmiyyətin bir və ya bir neçə iştirakçısına sata bilər və ya başqa qaydada güzəşt edə bilər.
Cəmiyyət iştirakçısının öz payını (onun bir hissəsini) üçüncü şəxslərə özgəninkiləşdirilməsinə, əgər cəmiyyətin nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, yol verilir.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnaməsinə uyğun olaraq iştirakçının payının (onun bir hissəsinin) üçüncü şəxslərə özgəninkiləşdirilməsi mümkün olmadıqda, cəmiyyətin digər iştirakçıları isə onu satın almaqdan imtina etdikdə cəmiyyət iştirakçının payını əldə etməyə borcludur.
İştirakçının payını (onun bir hissəsini) məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin özünün əldə etdiyi halda cəmiyyət onu özünün nizamnaməsində nəzərdə tutulan müddətlərdə və qaydada başqa iştirakçılara və ya üçüncü şəxslərə satmağa və ya bu Məcəllənin 90.4-cü və 90.5-ci maddələrinə uyğun olaraq öz nizamnamə kapitalını azaltmağa borcludur.
Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin iştirakçısı onun digər iştirakçılarının razılığından asılı olmayaraq istənilən vaxt cəmiyyətdən çıxa bilər. Məhdud məsuliyyətli cəmiyyətdən çıxan iştirakçıya, əgər cəmiyyətin nizamnaməsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, həmin iştirakçının nizamnamə kapitalındakı payına uyğun əmlak hissəsi ödənilir. Çıxan iştirakçının cəmiyyət ilə razılaşmasına əsasən əmlakın dəyərinin ödənilməsi əmlakın naturada verilməsi ilə əvəz edilə bilər. Cəmiyyətin əmlakının çıxan iştirakçıya düşən hissəsi və ya onun dəyəri iştirakçının çıxdığı məqamda tərtib edilən balans üzrə müəyyənləşdirilir.
Göründüyü kimi, nizamnamə kapitalını və təsisçiləri dəyişdirmək və s. kimi məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin fəaliyyəti ilə əlaqədar məsələlər Mülki Məcəllə ilə tənzimlənir. Vergi orqanında isə həmin məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin ilkin qeydiyyatı və sonrakı hər hansı dəyişikliklərin qeydiyyatı aparılır.
Belə ki, hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalının və təsisçilərinin dəyişməsi təsisçilərin ümumi yığıncağının qərarı və ya istisna hallarda qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada məhkəmə tərəfindən qəbul olunmuş qərar əsasında aparıla bilər.
Odur ki, bir neçə il öncə yaradılmış məhdud məsuliyyətli cəmiyyətin nizamnaməsində dəyişiklik edilməsi üçün MMC-nin iştirakçısı olan hər bir şəxsin razılığı tələb olunur. Həmin şəxslərin və ya onların birinin razılığı o zaman tələb olunmaya bilər ki, onların və ya onların birinin vəfat etməsi və yaxud itkin düşməsi məhkəmə tərəfindən Mülki Məcəllənin 40-cı və 41-ci maddələrinə uyğun olaraq təsdiqlənmiş olsun.

Mənbə: Vergilər Nazirliyinin rəsmi veb saytı